به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» از تهران، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر علوی تهرانی، ظهر امروز در جمع مردم روزه‌دار مسجد حضرت امير(علیه‌السلام) تهران با اشاره به طرق شناخت مصادیق حسنات، اظهار داشت: یکی از طرق منطقی درباره شناخت چیزی، این است که به ضد آن شیء شناخت پیدا کنید. این جمله در زبان اهل علم شایع است كه «تعرف الاشیاء باضدادها» یعنی اشیاء از راه نقطه‌ی مخالف‌شان شناخته می‌شوند و به وجود آنها پی برده می‌شود.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم درباره حسن خلق صحبت کنیم، باید از طریق ضدش شناخت آن را آغاز می‌کنیم. بنا بر این ضد حسن خلق، سوء خلق است. و متاسفانه بداخلاقی‌ها در جامعه امروزی ما بیشتر شیوع دارد و برای همین این مثال را به کار بردم. از این رو وقتی از حکیم لقمان(ع) درباره ادب سوال کردند، که ما چگونه به آداب آراسته شویم، گفت از ملاحظه‌ی از بی‌ادبان.

این استاد حوزه افزود: ملاحظه‌ رفتار بی‌ادبان و درک قباحت اعمال آنان، باید درس عبرتی برای فرد باشد تا خود آن رفتار قبیح را انجام ندهد، و اینگونه شناخت یک بحث حکمی است و عقل و منطق نیز این طریق را برای شناخت مصادیق حسن خلق تایید می‌کنند.

وی تصریح کرد: آنچه مسلم است، این که خداوند متعال ما را برای نیل به سعادت خلق کرده است تا سعادتمند زندگی کنیم و بعد از وفات نیز مصداق «عاش سعیدا و مات سعیدا» باشیم. ولی آیا هم اکنون اکثر مردم این گونه زندگی می‌کنند؟ اهمیت این امر به حدى است كه وقتی امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) خبر شهادت خود را از زبان رسول خدا(ص) مى‌شنود، اولین سوالی که از پیامبر(ص) مى‌پرسد این بود که «ذلك فى سلامه من دینى؟ آیا در آن هنگام دین من سالم است؟». آیا این دغدغه و نگرانی از سلامت دین هم اکنون در ذهن و فکر مردم جامعه وجود دارد؟

حجت‌الاسلام والمسلمین علوی تهرانی ادامه داد: پس ما را خلق کردند تا به سعادت برسیم، و این سعادتمندی یک علامت مشخص دارد! حضرت رسول الله(ص) می‌فرماید «من سعاده المرء حسن الخلق و من شقاوته سوء الخلق»؛ از سعادت و نیک بختی مرد آن است که دارای حسن خلق باشد و از نگون بختی و بدبختی مرد آن است که دچار سوء خلق باشد. بنا بر این لازم است، برای شناخت حسن خلق، سوء خلق را هم بشناسیم تا از آن اجتناب شده و از ورود در وادی شقاوت جلوگیری شود.

وی با اشاره به دیدگاه اندیشمندان علم اخلاق درباره واژه خلق، گفت: از نظر اساتید اخلاق، دو قرائت خَلق و خُلق از این واژه وجود دارد. و آنچه در روایات بدان اشاره شده است، حسن خُلق و سوء خُلق است. زیرا واژه خَلق بیان ویژگی‌ها و صفات ظاهری انسان است مثل زیبایی و زشتی یا چاقی و لاغری. ولی واژه خُلق بیان صفات و ویژگی‌های باطنی انسان است و آن چیزی است که به نفس انسان برمی‌گردد، نه به جسم و جسد انسان. مثل بخل و کرم.

امام جماعت مسجد حضرت امیر(ع) تهران افزود: گرچه آراستگی به حسن خَلق نعمتی از جانب خداست ولی در مقابل آن چیزی که به خُلقیات معروف است ارزشی ندارد.

وی با اشاره به اوصاف اهل ایمان از منظر قرآن کریم، عنوان داشت: خداوند متعال در آیه 82 سوره بقره می‌فرماید «وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فيها خالِدُونَ». خطاب این آیه ابتداءً به کسانی است که به آیات خداوند ایمان راسخ دارند، و اعمال صالح انجام می‌دهند، یعنی به یک عمل صالح اکتفا نمی‌شود بلکه مراد کسانی است که اعمال صالحه دارند. بنا بر این کسانی که مومن باشند و اعمال صالح داشته باشند، اینان اهل بهشت هستند.

این کارشناس دینی ادامه داد: خداوند متعال در آیه 72 سوره برائت درباره وضعیت اهل ایمان در بهشت می‌فرماید «وعدالله المؤمنین و المؤمنات جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها و مساکن طیبه فی جنات عدن و رضوان من الله اکبر ذلک هو الفوز العظیم». پس خداوند در مقابل ایمان و اعمال صالح مؤمنان، به آن‌ها وعده‌های نیکویی داده است که شامل باغ‌هایی با جوی‌های روان و قصرهایی مطهر توام با رضوان خدا می‌باشد، ولی از همه این‌ها بالاتر، خشنودی خدا است.

حجت‌الاسلام والمسلمین علوی تهرانی در پایان با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی اهل ایمان، گفت: پیامبر اکرم(ص) در روایتی به دو ویژگی مهم اخلاقی مومنین اشاره می‌کند و می‌فرماید «لا یجتمعان فی مؤمن البخل و سوء الخلق». طبق این حدیث مومن دو خصیصه دارد. بخیل نیست یعنی کریم است. و سوء خلق ندارد یعنی دارای حسن خلق است. بنا بر این با توجه به این حدیث باید سوء خلق را بشناسیم تا ضمن اجتناب از آن، در مسیر سعادت و اهل ایمان قرار بگیریم. 313/42